Relacje
Elżbieta Marcińska
Chòdzą dusze zagùbioné./Chodzą dusze zagubione.
Komentarz
Dësza na pòkùce lub na pòkùtach to nieboszczyk pokutujący, duch zmarłego człowieka pokazujący się bądź to w swej postaci ludzkiej, bądź to zwierzęcej czy innej i wchodzący w kontakt z żywymi. Dusze rozpoczynają swoją pokutę dopiero wieczorem, po zachodzie słońca., udając się na miejsce, gdzie za życia bywały i grzeszyły. Dlatego nie należy o tej porze nikogo obcego napotkanego na drodze zagadywać, nawet nie pochwalić Boga, bo nigdy się nie wie, na kogo się trafi. […] Zdarzyć się może, że dusza przemówi do żyjącego człowieka. Jeśli zagadnięty odpowie jej, wówczas dusza nadaje mu pokutę, którą należy odprawić, w przeciwnym razie taki człowiek może umrzeć. Jednak rzadko kto odpowiada takiej duszy, ponieważ modlitwy, jakich zwykle żada, są długie i uciążliwe, tym bardziej, że na porę i miejsce ich odmawiania wyznacza północ pod którymś z krzyżów przydrożnych.
Bernard Sychta, Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej, t. I, s. 205-207.
CSB
Czocza Léna gôdô: „Wezże Wałdis, bądzże doma”. Nié, bò òn wiedno szedł na te kartë. No i rôz òn szedł, i bëła pełnia. Òn skrącywô dodóm i mówi: „A jakżesz të tuwò sedzysz” – tak pò jimieniu do ti kòbiétë, nié, bò òn jã pòznôł, a òna mówi: „Władiskù, jô za tobą tëli lat czeka, a dzysô të so òdezwôł. I òn przez trzë miesądze chòdzôł do Srakòjc na smãtôrz na pòkùtã. Tam òn mùszôł zmówic różańc i szedł dodóm. Òn jã znôł. Nie pòwiedzôł nama. Òn nie pòwiedzôł ani swòji białce, ani mòji mëmie, mòji babczi, tescowi. I òn wëbawił, i òn so miôł mòdlëc tim różańcã za dëszë czyscowé. I òn so mòdlił za dësze czyscowé, a czocza Lénka wiedno gôdô: „ A gdzesz të jidzesz”? A òn mówił, òn ni mógł rzec, gdze òn chòdzył, nié. I òn szedł wczas spac, żebë czocza ùsnã, ale czocza rôz gôdô: „Władis”, òn mówi: „Jô ni mògã rzec nic”. Ni miôł nikòmù gadac. Rôz òn so wkùrził, so napił, i nie chcôł jic. Co tam so dzało… Czocza spała, a jemù pierznã zwôla. Zwôla i gò zëmnyma rãkama gò dotika. Òn so òbùł flot i nëkôł na ten smãtôrz, òdprawił tã pòkùtã i szedł dodóm. Tak przez trzë miesądze. Téż wieczór, jak òn skùńcził już te pòkùtë, òn już wiãcy nie chòdzył. […] Té òna cë zadô pòkùtã. Té të mùszisz chòdzëc na tã pòkùtã. Të ni mòżesz nic gadac, a przeważnie òni są bardzo elegancko òblokłi. W czôrnym, wësoczi, w czôrnym, czôrny kapelusz i twarzë ni ma. […] To bëło w Parchòwsczim Młinie. Tu robił taczi człowiek ù nas. I ten jeden ùmarł, ten pracownik, doma ù se, a ten drëdżi sã z tegò smiôł, nié, że òn ùmarł. No, ale że ten drëdżi so lubił wëpic, nié, no i w tim Sëlëczënie òstôł do rena, i tak nad renã wiész, jak òn do se przëszedł, to òn szedł do Parchòwa piechti, a tam je téż taczi młin w Parchòwie, nié, przed, takô rzéczka. No i òn mówi tak… Òn so zesrôł ze strachù. No, òn mówi tak… Nôprzód òn béł mòkri, nôprzód òn béł, trząsł so całi z nerwów, nié. I jak òn dochòdzył do tegò, do ti rzéczczi – chłop, nie wiadomò skąd sã pòjawił, przed nim, òbòk niegò przëstanął i krok w krok szedł. Szedł, òn mówi, tak dwa kilométrë. Nôprzód òn miôł strach. Té òn so zaczął mòdlëc. Òn mówi, òn to sóm tu òpòwiôdôł Andrzejowi, nié. No, òn ani nie wiedzôł, że òn so z tegò strachù zesrôł. I przeprôszôł Pana Bòga i tegò Romana, nié, żebë mù przebôcził, że òn so z niegò smiôł, że òn ùmarł. No, straszné. I òn, jak òn już zaczął sã mòdlëc tak richtich, tak òd serca, nié, té òn òdeszedł na bòk. I òn mówi: „Mie nikt nie wgôdô, że duchów ni ma, że dësze zagùbioné nie są. Chòdzą dusze zagùbioné”.
PL
Ciocia Helena mówi: „Weźże Władek, bądźże w domu”. Nie, bo on zawsze szedł na te karty. No i raz on szedł, i była pełnia. On skręca do domu i mówi: „A jakże ty tu siedzisz” – tak po imieniu do tej kobiety, nie, bo on ją poznał, a ona mówi: „Władziu, ja czekałam na ciebie tyle lat, a dziś ty się odezwałeś. I on przez trzy miesiące chodził do Sierakowic na cmentarz na pokutę. Tam on musiał zmówić różaniec i szedł do domu. ON ją znał. Nie powiedział nam. On nie powiedział ani swojej zonie, ani mojej mamie, mojej babci, teściowej. I on wybawił, i on się miał modlić tym różańcem za dusze czyśćcowe. I on się modlił za dusze czyśćcowe, a ciocia Helena zawsze mówi: „A gdzie ty idziesz”? A on mówił, on nie mógł powiedzieć, gdzie on chodził, nie. I on szedł wcześnie spać, żeby ciocia usnęła, ale ciocia raz mówi: „Władek”, on mówi: „Ja nie mogę powiedzieć nic”. Nie miał nikomu mówić. Raz on się wkurzył, się napił, i nie chciał iść. Co tam się działo… Ciocia spała, a jemu pierzynę zwalała. Zwalała i go zimnymi rękami go dotykała. On się ubrał szybko i biegł na ten cmentarz, odprawił tę pokutę i szedł do domu. Tak przez trzy miesiące. Też wieczorem, jak skończył już te pokuty, on już więcej nie chodził. […] Wtedy ona ci zada pokutę. Wtedy ty musisz chodzić na tę pokutę. Ty nie możesz nic mówić, a przeważnie oni są bardzo elegancko ubrani. W czarnym, wysocy, czarny kapelusz i twarzy nie ma. […] To było w Parchowskim Młynie. Tu pracował taki człowiek u nas. I ten jeden umarł, ten pracownik, w domu u siebie, a ten drugi się z tego śmiał, nie, że on umarł. No, ale, że ten drugi lubił sobie wypić, nie, no i w tym Sulęczynie został do rana, i tak nad ranem wiesz, jak on do siebie przyszedł, to on szedł do Parchowa piechotą, a tam jest też taki młyn w Parchowie, nie, przed, taka rzeczka. No i on mówi tak… On się zesrał ze strachu. No, on mówi tak… Najpierw on był mokry, najpierw on był, trząsł się cały z nerwów, nie. I jak on dochodził do tego, do tej rzeczki – mężczyzna, nie wiadomo skąd się pojawił, przed nim, obok niego przystanął i krok w krok szedł. Szedł, on mówi, tak dwa kilometry. Najpierw on się bał. Wtedy on się zaczął modlić. On mówi, on to sam tu opowiadał Andrzejowi, nie. No, on ani nie wiedział, że on się z tego strachu zesrał. I przepraszał Pana Boga i tego Romana, nie, żeby mu przebaczył, że on się z niego śmiał, że on umarł. No, straszne. I on, jak on już zaczął się modlić tak naprawdę, tak od serca, nie, wtedy on odszedł na bok. I on mówi: „Mi nikt nie wmówi, że duchów nie ma, że dusze zagubione nie są. Chodzą dusze zagubione”.
Fragmenty relacji
