Relacje
Leszek Spigarski
Niemcë w czas wòjnë, wierã, tak jak mie òpòwiôdôł, w Kaplëcë Piłata zrobilë so magazyn broni./Niemcy w czasie wojny, podobno, tak jak mi opowiadał, w Kaplicy Piłata zorganizowali magazyn broni.
Komentarz
Kaplica Piłata, jedna spośród 26 kaplic Kalwarii Wejherowskiej, została zbudowana przed 1654 rokiem i ufundowana przez Jakuba Wejhera. To miejsce, w którym rezydował i sprawował sądy Piłat. Kaplica ta jest unikatową budowlą barokową na Pomorzu o rzucie poziomym na kształt krzyża greckiego. Nad wejściem znajduje się dobrze zachowana polichromowana płaskorzeźba ukazująca moment proklamacji „Ecce Homo” (Oto Człowiek). U podnóży tej kaplicy znajduje się niewielki plac, który obecnie, w czasie uroczystości odpustowych związanych z Wniebowstąpieniem Pańskim, jest miejscem przywitania i pożegnania pielgrzymek przybywających od strony Kartuz i Oliwy. Kto bierze udział w pełnych obchodach kalwaryjskich, udaje się od Pretorium Piłata do Pałacu Heroda.
źródło: www.kalwariawejherowska.pl
CSB
Mòje wëcygniãté òd lëdzy, chtërny to widzelë, téż òd mòjégò starka, chtëren mie òpòwiôdôł historiã Kaplëcë Piłata. A òglowò mòże rzec, wiele sã gôdało ò tim, że jak Niemcë tu przëszlë, to niszczëlë Kaplëcã Piłata, kalwariã zniszczëlë, że te wszësczé, co rzeczë bëłë pò wòjnie, to so gôdało dërchã do òsemdzesątégò jaczigòs rokù, że Niemcë, jak wlôżelë do Wejrowa, zniszczëlë Wejrowską Kalwariã. To tak richtich nie bëło, bò stark mój gôdôł jinaczi, że Wejrowskô Kalwariô bëła nié tedë, czedë Niemcë najachelë, zniszczonô, le tedë, czej Ruscë wnëkelë. Niemcë, je wiedzec, jak przëjachelë tuwò do Wejrowa, to tam téż so zaczãlë na to wzerac, bò to nie bëlë katolëcë, nié, tej tam na to krzëwò wzérelë, ale ju pò czile dniach Keyserlingk, chtëren mieszkôł tuwò prawie w placu, w tim, w pałacu Keyserlingka, Przebendowsczich, tak richtich Keyserlingka to je, bò Przebendowsczich, pò Przebendowsczich leno fùndamentë òstałë. A to wszëskò rodzëna Keyserlingków bùdowa. Szedł do niemiecczi władzë i, z prosbą, żebë Nimcë nie niszczëlë Wejrowsczi Kalwarii, tłómacził tim, że „To doch wszëskò bãdze nasze. To je zabëtk. 300 lat to mô i to je zabëtk, a to mô bëc nasze”. To nie bãdze, żebë tegò nie niszczëlë. No i wëszło taczé nakôzanié, żebë nie niszczëc Wejrowsczi Kalwarii. Òd ti pòrë pò prôwdze nie bëła niszczonô. Bëłë tam niechtërné figùrë zwróconé, cos tegò, ale nie bëło ti zadzérnoscë, że tak rzekã, jakô przëszła, czej najachelë Ruscë. Ruscë, tak jak mie stark gôdôł, bò jinaczi sã nie gôdało, leno Ruscë najachelë. To nié, że radzieccy żôłnérze, czë cos, le Ruscë najachelë. Tu na Kaszëbach to bëlë Ruscë, są i bãdą, tej, i òni prosto zaczãlë to niszczëc. Niemcë w czas wòjnë, wierã, tak jak mie òpòwiôdôł, w Kaplëcë Piłata zrobilë so magazyn broni. I tam jaczis bronie, amùnicje i amùnicji mielë. Tam całi, całą, gôdóm, dzéń i noc stoja warta. Sztërzech, abò piãc sztëk żôłnérzów chòdzëło i ten. I nikt ni mógł duńc, nié, ale pòtemù sã dowiedzelë, że tam prawie béł magazyn amùnicji w czas wòjnë, a pò wòjnie, Ruscë jak najachelë, to zrobilë so tam tak pòzéwóny, tegò ni ma na (?) taczi, cëznik, „hotel”, gdze nanioslë sana i tam dzesãc, abò dwadzesce sztëk lëdzy prosto mieszkało, i òni niszczëlë. Òni so strzélelë do tëch figùrów. […], ale w ti kaplëcë w czas remòntu, chtëren béł, zaczął w 2005 rokù, dérowôł do 2008 rokù, bëłë zdjãté, bùten bëłë taczé trzë figùrë. Dwòje żôłnérzów i zamkłégò Jezësa, Jezësa. I czej te figùrë bëłë zdjãté, to tam nalezlë jaczis tam szalwrë. Jô béł swiôdkã dlôtegò, że jô całi czas brôł ùdzél w remònce ti kawlarii. Jô béł trzë, sztërë razë w tigòdniu na kalwarii i robił zdjãca remòntu. No i tamò są szalwrë. Jak sã przëzdrzelë tim figùróm, to sã òkazëje, że òne bëłë przestrzeloné. To są drzewiané figùrë i òne bëłë przestrzeloné. Delë do kònserwacji i te dzurë, chtërnë pòwstałë bez to strzélanié, òstawilë kònserwatorzë. Nie niszczëlë tegò, kònserwatorzë òstawilë to. Kòżdi do dzysô mòże wlezc do ti, do kaplëcë, i òbaczëc w taczich jintimnëch placach dzurë. I doszlë do przekònaniô, że są to przestrzałë. Z resztą stark mie gôdôł, że Ruscë to tam sobie strzélelë w lese wiele szło, a na dole mielë zrobioné òdżin. Wiedno pôlëlë na tim placu, gdze je, pòwitalnym, òdżin. Tam òni so òdżin robilë, so swòjuchë napilë, swòji gòrzałczi, no i tedë zaczãlë strzélac. I wierã, doszlë do tegò, wëzdrzi na to, że to są przestrzałë rusczich żôłnérzów, chtërny sobie z tëch figùrów, chtërne bëłë bùten nad wlézenim do kaplëcë, zrobilë strzelecką tôrczã. No i prosto so do nich strzélelë. Te trzë dzurë są tam do ti chwilë widzec. Je wôrt so temù przëzdrzec. […], równak w historii kaplëcë to prawie ò to jidze, że tam przez czile, mòże i miesąc, dwa, Ruscë mieszkelë, tim barżi, że jesz, że téż zbiérelë swòjich zabitëch i chòwelë na rënkù w Wejrowie. 726 rusczich żôłnérzów bëło pòchòwónëch. Tam z resztą sztaturã pòstawilë z gwiôzdą jima w placu, gdze dzysô je restaùracjô, kòle delikatesów, gdze je ten bùdink taczi pòwstôł, restaùracjô Jakùba Wejhera, czë jakòs òna so nazéwô. To w tim placu bëła, jesz pò wòjnie, przez dwa, mòże trzë lata, mòdżiła. To so nazéwô mòdżiła rusczich żôłnérzów, sztautra zakùńczonô gwiôzdą, chtërna pózni bëła przeniosłô na, kòl ùl. Roszczinialsczi, na górë do lasu, chtëren… Do ti pòrë òn z resztą tam je. Smãtôrz rusczich żôłnérzów më gôdelë. No i w latach 60-tëch trzeba bëło tam wiedno kwiatë dawac, tak tej nie bëło tak hap hap.
PL
Mòje, wëcygniãté òd lëdzy, którzy to widzelë, m. in. od mòjégò dziadka, który mi opowiadał historię Kaplicy Piłata. A w ogóle, generalnie to można powiedzieć, dużo się mówiło o tym, że jak Niemcy wkroczyli, to niszczyli Kaplicę Piłata, kalwarię zniszczyli, że te wszystkie co rzeczy były po wojnie, to mówiono cały czas do osiemdziesiątego któregoś roku, że Niemcy, wkraczając do Wejherowa, zniszczyli Kalwarię Wejherowską. Tak zupełnie to nie było, bo dziadek mi inaczej mówił, że Kalwaria Wejherowska była nie wtedy, gdy Niemcy wkroczyli, zniszczona, tylko wtedy, gdy Ruskie wkroczyli. Niemcy, oczywiście, jak wkroczyli tutaj do Wejherowa, to tam sobie też zaczęli na to patrzeć, bo to nie byli katolicy, nie, więc tam na to krzywo patrzeli, ale już po kilku dniach Keyserlingk, który mieszkał tutaj właśnie w miejscu, w tym, zajmował pałac Keyserlingka, Przebendowskich właściwie. Jest to Keyserlingka, bo Przebendowskich, po Przebendowskich tylko fundamenty zostały. A to wszystko rodzina Keyserlingków budowała. Poszedł do władz niemieckich i, z prośbą, żeby Niemcy nie niszczyli Kalwarii Wejherowskiej, tłumacząc tym, że „Przecież to wszystko będzie nasze. To jest zabytek. 300 lat to ma i to jest zabytek, a to ma być nasze”. To nie będzie, żeby tego nie niszczyli. No i wyszedł taki rozkaz, żeby nie niszczyć Kalwarii Wejherowskiej. Od tej pory właściwie nie zniszczono. Były tam niektóre figury przewrócone, coś tego, ale nie było tej agresji, że tak powiem, jaka nastąpiła, gdy wkroczyli tu Ruski. Ruskie, tak jak mi dziadek mówił, bo się inaczej nie mówiło, tylko Ruskie wkroczyli. To nie, że żołnierze radzieccy, czy coś, tylko Ruskie wkroczyli. Tu na Kaszubach to byli Ruscy, są i będą, więc, i oni po prostu zaczęli to niszczyć. Niemcy w czasie wojny, podobno, tak jak mi opowiadał, w Kaplicy Piłata zorganizowali magazyn broni. I tam jakieś te bronie, amunicje i amunicji mieli. Tam cały, całą, mówię, całą dobę warta stała. Czterech, pięciu żołnierzy chodziło i ten. I nikt nie mógł dojść, nie, ale potem się dowiedzieli, że tam był właśnie magazyn amunicji w czasie wojny, a po wojnie, Ruskie jak wkroczyli, to zrobili sobie tam tak zwany, tego nie ma na (?) taki, cudzysłów, „hotel”, gdzie nanosili siana i tam dziesięć, czy dwadzieścia osób po prostu mieszkało, i oni niszczyli. Oni sobie strzelali do tych figur. […], ale w tej kaplicy w czasie remontu, który się odbył, zaczął w 2005 roku, trwał do 2008 roku, zdjęto, były, na zewnątrz były takie trzy figury. Dwóch żołnierzy i Jezusa uwięzionego, Jezusa. I gdy zdjęto te figury, to jakieś znaleziono tam takie odpryski. Ja byłem świadkiem dlatego, że cały czas uczestniczyłem w remoncie tej kalwarii. Byłem trzy, cztery razy w tygodniu na kalwarii i robiłem zdjęcia remontu. No i tam są odpryski. Jak przyjrzeli się tym figurom, to się okazuje, że były one przestrzelone. To są drewniane figury i one były przestrzelone. Dali do konserwacji i te dziury, które powstały w wyniku strzałów, zostawili konserwatorzy. Nie likwidowali tego, konserwatorzy zostawili to. Każdy do tej pory może wejść do tej, do kaplicy, i zobaczyć w takich intymnych miejscach dziury. I doszli do wniosku, że są to przestrzały. Z resztą dziadek mi mówił, że Ruskie to tam sobie strzelali w lesie ile szło, a na dole mieli ognisko. Zawsze palili na tym placu, gdzie jest, powitalnym było ognisko. Tam oni sobie ognisko rozpalali, se swojego bimbru napili się, swojej gorzały, no i wtedy zaczęli strzelać. I prawdopodobnie, tak doszli do wniosku, wygląda na to, że są to przestrzały spowodowane przez ruskich żołnierzy, którzy sobie z tych figur, które były na zewnątrz nad wejściem do kaplicy, zrobili tarcze strzeleckie. No i po prostu sobie do nich strzelali. Te trzy otwory tam są do tej pory widoczne. Warto się temu przyjrzeć. […], natomiast historia kaplicy to właśnie główna na tym polega, że tam przez kilka, może i miesiąc, dwa, Ruskie mieszkali, tym bardziej, że jeszcze, że też zbierali swoich zabitych i pogrzebali na rynku w Wejherowie. 726 ruskich żołnierzy było pogrzebanych. Tam z resztą pomnik postawili z gwiazdą im w miejscu, w którym znajduje się w tej chwili ta restauracja, koło delikatesów, gdzie jest ten budynek taki powstał restauracja Jakuba Wejhera, czy jakoś ona się nazywa. To w tym miejscu była, jeszcze po wojnie, przez dwa, czy bodajże trzy lata, mogiła. To się nazywa mogiła żołnierzy radzieckich, pomnik zakończony gwiazdą, który potem został przeniesiony na, przy ul. Roszczynialskiej, na wzgórza do lasu, który… Do tej pory on z resztą tam istnieje. Cmentarz żołnierzy radzieckich żeśmy mówili. No i w latach 60-tych trzeba tam było zawsze kwiaty składać, także nie było tak hap hap.
Fragmenty relacji
