Relacje
Bernard Goldmann
To bëła ta klëka./To była ta klëka.
Komentarz
Słowo klëka odnosiło się dawniej do zakrzywionej laski, zwykle jałowcowej z przyczepioną do niej kartką papieru, w której nigdyś sołtys zwoływał gminę na zebranie lub podawał jakieś ogłoszenia do ogólnej wiadomości. Gdy laska ta wyszła z użycia, to nazwą klëka określano samo już tylko ogłoszenie. W Goszczynie klëka miewała kształt kozła, stąd także oboczna jej nazwa kòzeł, gdzie indziej miała kształ węża, w Kębłowie pod Luzinem kształt kijanki. Klëka przëszła, pòdatczi mają bëc płaconé. Zanies klëkã na pùstczi. Jic jak klëka – ‘rozgłosić się’: Czej ta ò tim wié, tej to pùdze we wies jak klëka – ‘wszyscy się o tym dowiedzą’. Inne znaczenia słowa klëka podawane przez ks. B. Sychtę, to ‘jarzmo na jednego wołu lub jedną krowę’. Zaprzic wòła w klëkã. ‘plotkarka’. Le, co ta klëka nie ùczëje, bò òna dorazu pò wsë rozniese. ‘dawna czapka z sukna obszyta na zewnatrz barankiem i zaopatrzona w nausznice’. Stôri chłopi chôdelë w klëce òb zëmã i òb lata, a niebòszczëk nasz sąsôd to chòc spôwôł w klëce. ‘lekkie uderzenie ręką, lekkie szturchnięcie z okazji odliczania lub wzajemnego żegnania się dzieci’. Chto dostôł klëkã bãdze gònił.
Źródło: Sychta Bernard, Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej, t. 2, s. 162.
CSB
Jak jô mówiã, bëlë Niemcë, to wszëscë Niemcë rozmielë i gôdelë pò kaszëbskù, a tu Kaszëbi, to gôdelë wszëscë pò niemieckù, bò szkòłã niemiecką kùńczëlë i wszëscë rozmielë pò niemieckù. Tata béł szôłtësã pò pierszi wòjnie swiatowi, té z jedny stronë ògłoszenié napisóné pò pòlskù, a z drëdżi stronë pò niemieckù. Mëma kùńcza szkòłã niemiecką i miała, no, dobré pismò, no té pò jedny stronie pò pòlskù, a że miała kùńczoné szkòłã niemiecką, tej pò drëdżi stronie ògłoszenié szło pò niemieckù. Klëka, jak to mówielë, jo, ògłoszenié. I to bëło wôżné. […] Ògłoszenié, ogłoszenie jidze przez wies na pismie, jo. I to pò kaszëbskù mówielë klëka. Nie wiém, tam w pùcczim chiba to jinaczi, tam w wejherowsczim nazéwają, jo, ale tu to bëło nazwóné jakò klëka. […] Sąsôd sąsadowi przekazywôł. Bëła zrobionô lësta i tak, pòwiédzmë, jak szôłtës tak przekazëwac i ten òstatny òddôł szôłtësowi, jo, nazôd to ògłoszenié, ale żebë wszëscë wiedzelë, to tedë sąsôd do sąsada zanôszôł to ògłoszenié. […] Tu ù nas to tilkò bëła kôrtka, a mówią, że bëła nierôz takô drewnianô, taczé klészcze jakbë, żebë so nie zgùbiałë, czë dwie kôrtczi jak bëłë, to bëło scësniãté taką, drewnianyma klészczama, jo. To bëła ta klëka.
PL
Jak ja mówię, byli Niemcy, to wszyscy Niemicy rozumieli i rozmawiali po kaszubsku, a tu Kaszubi, to mówili wszyscy po niemiecku, bo szkołę niemiecką kończyli i wszyscy rozumieli po niemiecku. Tata był sołtysem po pierwszej wojnie światowej, więc z jednej strony ogłoszenie napisane po polsku, a z drugiej strony po niemiecku. Mama kończyła szkołę niemiecką i miała dobre pismo, więc po jednej stronie po polsku, a że ukończyła szkołę niemiecką, więc po drugiej stronie ogłoszenie szło po niemiecku. Klëka, jak to mówili, tak, ogłoszenie. I to było ważne. […] Ogłoszenie, ogłoszenie idzie przez wieś na piśmie, tak. I to po kaszubsku mówili klëka. Nie wiem, tam w puckim to chyba inaczej, tam w wejherowskim nazywają, tak, ale tutaj to zostało nazwane klëka. […] No sąsiad sąsiadowi przekazywał. Była zrobiona lista i tak, powiedzmy, jak sołtys tak przekazywać, i ten ostatni oddał sołtysowi, tak, z powrotem to ogłoszenie, ale żeby wszyscy wiedzieli, to wtedy sąsiad do sąsiada zanosił to ogłoszenie. […] Tu u nas to tylko była kartka, a mówią, że była nieraz taka drewniana, takie kleszcze jakby, żeby się nie zgubiły, czy dwie kartki, jak były, to było ściśnięte taką, drewnianymi kleszczami. To była ta klëka.
Fragmenty relacji
