Przejdź do treści
X

Relacje

Jan Drzeżdżon

Jan Drzeżdżon

Në pòjta, bãdzemë tobakã krącëlë./Chodźcie, będziemy kręcić tabakę.

Komentarz

Prôwdzëwi tobacznik przyrządza sobie jeszcze dziś sam tabakę, choć już nie w takim stopniu jak dawniej. Służy mu do tego misa gliniana, tzw. dënica, oraz pałka jałowcowa, tzw. mielôk, wreszcie sitko do przesiewania tabaki i zajęcza noga, tzw. tobacznô nóżka. Dla dodania tabace zapachu i wilgoci zalewają ją sokiem owocowym lub nalewką, czasem zaś samą tylko wodą. Tabaka taka przyrządzona domowym sposobem nazywa się samòróbka. Niekiedy wyrobem tabaki zajmowały się specjalne osoby. Do grona namiętnych tobaczników należał ksiądz kanonik Bazyli Olęcki, długoletni proboszcz parafii w Lini w powiecie wejherowskim. Na placu na przeciwko kościoła w Lini znajduje się kamienny obelisk poświęcony tej postaci, którą mieszkańcy wspominają jako wyjątkową, dobrą, ciepłą, troskliwą i pełną miłości. Plac obok Urzędu Gminy również został nazwany jego imieniem. Ksiądz kanonik nie był Kaszubą z pochodzenia, jednak miłował Kaszuby i kaszubską przyrodę. Nauczył się mówić i pisać po kaszubsku. Był pasjonatem pszczelarstwa. Nie należy zapominać o jego twórczości poetyckiej, staraniach o rozbudowę kościoła oraz zamiłowaniu do badania historii Kaszub. Omnia tibi – właśnie ta sentencja stanowiła motto życiowe proboszcza z Linii, który przez całe swoje życie poświęcał się i żył dla drugiego człowieka. Gdy Ustawą z 1996 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych zakazano produkcji tabaki, ksiądz B. Olęcki pisał petycje w tej sprawie do ówczesnego ministra zdrowia argumentując m. in. używaniem tabaki w Polsce od XVII w., która stanowi ważny element kaszubskiej tradycji. Zezwolono na jej produkcję ponownie w roku 2000.

CSB

Kiedyś to robilë, kòżdi miôl doma donicã. Jô pamiãtajã, jak nasz dziadek sedzôl pòd piéckã, a wnuczi przëszlë, té dziadek le rzekł: „Në pòjta, bãdzemë tobakã krącëlë”. Té òn sedzôl pòd piéckã, a miôl tã donicã, mielôk, a wnuczi stojalë kòl niegò dokòla, a më krącëlë tã tobakã w ti donicë. Jo, i tak to naszi òjcowie robilë téż, że kòżdi sobie miôl zasóné swòjã tobakã w ògródkù, czë tam na pòlu w żëce, czë tam gdzes. Do swòji pòtrzebë kòżdi miôl tã swòjã tobakã i so sami krącyl. Pózni, jak bëla Mazurka i ta Gduńskô tobaka, té to wszësczé òdstawilë te swòje donice i kòżdi do kùpòwôl, bò to bëlo proszczi, bëlo gòtowé. Jak kòmù nie szmaka ta kùpczô, té so mógł doma jã dorobic. Sam so desëpôl tam, czë miãtë so dosepôl, tam obojętnie czegò. Do swòjégò nosa kòżdi so dorobil. Pózni, jak òni wprowadzëlë w 1996 (tësąc dzewiãcset dzewiãcdzesątim szóstim) rokù prohibicjã na tobakã, że sejm jakòs tam przez nieùwôgã, czë cos tam zakôzôl robic. Kò té so wszësczé wëcygnãlë, Kaszëbi, swòje donice i so robilë sami. Dopiérze to òdblokòwalë w 2000 (dwatësãcznym) rokù. Jô pamiãtajã bél tu premierã Jerzi Buzek. W Pùckù, më gôdalë to je „kòl Brodacza”, tam w ti pijalni më sã spòtkalë, i tam òn bél téż zaproszony. Tam më wspólnie téż zażiwalë. Jakimś trafã w 2000 rokù to béło òdblokòwóné. Wiôldżi ùdzél miôl w tim ksądz z Lënie. (Bazyl) Òlãcczi òn sã zwôl, ksądz. Òn ju je swiãti pamiãcë. Òn pisôl co tidzéń do rządu peticje, żebë to zjąc, tã prohibicjã, bò to je przecież nasza kùltura kaszëbskô, nasz zwyczaj z dżada pradżada i to nikt nama nie zabroni. I do dzysô to nama nikt nie zabroni. Czë tam rząd bądze ten, czë ten, móże zabronic, ale më i tak bądzemë robilë, bò to naszi zwyczaj to je kaszëbsczi. I tak wszësczé lëdze bądą, i tak kòżdi so bądze robil sóm tã tobakã, czë bądze zabronioné, czë nié.

PL

Kiedyś to robili, każdy miał w domu glinianą misę. Pamiętam, jak nasz dziadek siedział obok pieca, a kiedy przyszły wnuki dziadek mówił: „Chodźcie, będziemy kręcić tabakę”. Wtedy on siedział pod piecem, miał misę i pałkę do mielenia, a wnuki stały wokół niego. Kręciliśmy tę tabakę w tej misie. Tak, nasi ojcowie też tak robili. Każdy zasiał swoją tabakę w ogródku, lub na polu w życie, czy gdzieś tam. Dla własnych potrzeb każdy miał swoją tabakę i sam kręcił. Potem, kiedy pojawiła się Mazurka i Gdańska tabaka, to wszyscy odstawili swoje misy i każdy kupował, bo to było prostsze, było gotowe. Jeśli komuś nie smakowała ta kupiona, to mógł w domu ją dorobić. Samemu dosypał sobie mięty, czy obojętnie czego. Każdy dorobił do swojego nosa. Później, jak wprowadzili w 1996 roku prohibicję na tabakę, sejm, jakoś przez nieuwagę, czy coś tam, zakazał robić. Wszyscy Kaszubi wtedy wyciągnęli swoje misy i robili sami. Dopiero odblokowali to w 2000 roku. Pamiętam, że był wtedy premierem Jerzy Buzek. Mówiliśmy, że to „u Brodacza”, tam w tej pijalni spotkaliśmy się. On też został tam zaproszony. Wspólnie tam zażywaliśmy. Jakimś trafem w 2000 roku zostało to odblokowane. Duży udział w tym miał ksiądz z Lini. Bazyli Olęcki się nazywał, ksiądz już świętej pamięci. Pisał co tydzień do rządu petycje, żeby to zdjąć, tę prohibicję, bo też przecież nasza kultura kaszubska, nasz zwyczaj z dziada pradziada. Nikt nam nie zabroni. I do dziś nikt nam nie zabroni. Czy rząd będzie ten, czy inny może zabronić, ale my i tak będziemy robili, bo to nasz zwyczaj jest kaszubski. I tak wszyscy ludzie będą robić samemu w domu tabakę bez względu na to, czy będzie to zabronione, czy nie.