Relacje
Józefa Czaja
Mùszôł kòżdégò wëdëgòwac, jo./Trzeba było każdego wysmagać, tak.
Komentarz
Wëdëgòwóné mężatki i dziewczęta wręczają tym, którzy chodzą z rózgą po dyngusie, wykup w postaci jajek lub kawałaka placka świątecznego. Wierzono, że wysmagane rózgami jałowca lub pęczkami brzeziny (z listkami wypuszczonymi za piecem w wodzie zmieszanej z popiołem) kobiety, które nie żałowały zapłaty za dëgòwanié, nie były gryzione przez pchły.
Zwyczaj chłostania szczególnie dziewcząt rózgami jałowca lub gałązkami brzozowymi przez młodzież męską odbywał się w poniedziałek wielkanocny. Biada dziewczynie, która wpadła z bezlitosne ręce dëgùrzów. Została wëdëgòwónô bez lëtoscë. Znosiła jednak ów ból chętnie, bo im więcej zrobili jej sińców, tym większe powodzenie u chłopców jej wróżono.
Według zwyczaju na Jastrë niese zajc malowóné jaja podrzucając je w przygotowane przez dzieci gniazda z siana lub mchu, najczęściej w ogrodzie pod krzakami lub blisko zabudowań gospodarskich.
źródło: Sychta B., Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej, t. I, s. 193-195; t. VI, s. 172
CSB
Ti młodi, ti knôpi chòdzëlë dëgòwac, nié? Gdze òni mòglë wlezc, to doch kòżdi sã zamkł. Pózni, gdze òni tak mielë taczé zrobioné taczé, nié, wzãlë taczé te, ta młodzież, ti knôpi, wzãlë drąg i kòsz, i na plecë, i szlë dëgòwac za tima jajama, zbiérelë w ten kòsz, jo. Drąg wzãlë, a té zaczãlë dëgòwac i té òni tëch jajów mielë nazbiéróné. […] Szlë dëgòwac tak pò całi wsë i té òni tëch jajów na… Jô nie wiém, co òni z nima, pewno zjedlë, jo. A tak òni chòdzëlë tam dëgòwac tak, nié. Chòc tak pózni, té jima mùszôł dac jajów. […] A dzéwczãta! Jo. Wlôżëlë òknama, wlôżelë, taczi młodi, jo. W jednëch placach òni òbléwelë. Ù nas nié. Kòl nas nie òbléwelë. Òni mielë dëgùsczi. W jednëch miejscach òbléwelë, nié, wòdą. Lelë jesz z górë tak na tëch. Jô gôda: „Nié, to nie bëło dobrze”. Òni człowieka zlelë całégò, a ù nas, nié, òni mielë degùsczi: jałówc. Òni tu jesz wiedno jidą, z jałówcama przińdą. Chòc tu terô, tu te dzecë, abò Andrzéj, wiedno z jałówcama jesz przińdą dëgòwac mie. Jak je ten drëdżé swiãto, jo. Jałówcã, a terô tu le ni ma jałówców. A tak so kòżdi dëgùskã miôł taką fejną. I szlë dëgòwac. Pò pôłnim téż tu, jo. Mùszôł kòżdégò wëdëgòwac, jo. Terô to wëchòdzy z módë barżi. Ti lëdze ni mają czasu terô. […] Té òni zrobilë tam sobie jaczi talérz, abò miskã. W to sana nakłedlë i to tam włożëlë, i té te jaja mùszôł jima włożëc, jo. Robilë, jo, te gniôzda, jo, to robilë, jo. To tak długò robilë. Jô mëszlã, że to jesz jedny robią. Té òni za tim szukelë. Nierôz ni mòglë tegò nalezc. To mielë schòwóné taczé. To òni robilë, te gniôzda.
PL
Ci młodzi, ci młodzieńcy chodzili smagać, tak? Gdzie oni mogli wejść, a wtedy każdy się zamykał. Później, gdzie oni tak zrobili takie, takie, nie, wzięli takie te, ta młodzież, te chłopaki, wzięli drąg i kosz, i na plecy, i szli smagać, by otrzymać jajka, zbierali w ten kosz. Drąg wzięli, a potem zaczęli smagać i wtedy nazbierali tych jaj. Poszli smagać tak po całej wsi i wtedy oni tych jaj na… Ja nie wiem, co oni z nimi… Pewnie zjedli, tak. A tak chodzili tam smagać tak, nie. Choć tak później, wtedy im trzeba było dać jaj. […] A dziewczęta! Tak. Wchodzili oknami tacy młodzi, tak. W niektórych miejscach oni oblewali. U nas nie. U nas nie oblewali. Oni mieli gałęzie, którymi smagali. W niektórych miejscach oblewali, nie, wodą. Lali jeszcze tak z góry na tych. Mówiłam: „Nie, to nie było dobrze”. Oni człowieka całego oblali, a u nas mieli gałązki: jałowiec. Oni tu wciąż przychodzą, z jałowcem przyjdą. Choć tu teraz, tu te dzieci, albo Andrzej, zawsze z jałowcami jeszcze przyjdą mnie wysmagać. Jak jest to drugie święto, tak. Jałowcem, a teraz tu nie ma jałowców. A tak sobie każdy gałązkę miał taką fajną. I chodzili smagać. Po południu też tu, tak. Trzeba było każdego wysmagać, tak. Teraz to wychodzi z mody bardziej. Ludzie nie mają czasu. […] Oni zrobili tam sobie jakiś talerz albo miskę. W to włożyli siano i to tam włożyli. Wtedy te jaja trzeba było im włożyć. Robili, tak, te gniazda, tak, to robili. To tak długo robili. Myślę, że niektórzy jeszcze to robią. Potem ich szukali. Nieraz nie mogli znaleźć. To chowali. To oni robili, te gniazda.
Fragmenty relacji
