Relacje
Brygida Bulczak
W sobòtë wszãdze le wisałë na sztachétach bótë./W soboty wszędzie tylko wisiały buty na sztachetach.
Komentarz
Jednym z przykładów płytkiego, płóciennego obuwia sportowego na gumowej podeszwie są tenisówki. W przeciwieństwie do pokrewnych im trampek posiadają bardzo niskie cholewki, które nie zakrywają kostek. Na ogół nie posiadają gumowanych nosków i są wykonane z jednakowego materiału. Tenisówki przez pewien czas w Polsce nazywano cichobiegami lub skokami ze względu na to, że nie wydawały żadnych dźwięków w trakcie chodzenia. W Polsce produkcją tego typu obuwia od 1927 roku zajmowała się spółka Polski Przemysł Gumowy Towarzystwo Akcyjne w Grudziądzu (PePeGe), skąd wzięła się powszechnie używana nazwa pepegi.
Tenisówki swoją popularność zawdzięczają największym mistrzom sportu i gwiazdom filmowym takim jak Michael Jordan, Jesse Owens, czy James Dean. To dzięki ich działalności, promocji i zaangażowaniu tenisówki stały się cenionym modelem obuwia sportowego i cieszą się uznaniem po dziś nie tylko podczas wydarzeń sportowych, ale przede wszystkim na co dzień, a nawet podczas pokazów mody.
CSB
Më jakò dzecë, jô chòdza, jô bëła malinkô wiedno, jem dali z métra cãtô. Jo, a jak jô chòdza do szkòłë, té jô bëła i môłô i cenkô, bò òd dzecka bëłam taczim môłim dzeckã, nié. Té jô bëła i môłô i cenkô, a ze stacji z Babiégò Dołu do Dzérzążna tam je trzë i pół, do sami szkòłë trzë i pół kilométra, nié. Pòłowa przez las, pòłowa przez pòla, nié. Jô chòdza, terô tu dzecë pò miesce ten kawałk do szkòłë są wòżoné. Më szlë piechti, no, chòdzëlë, i nikt nie nosył ani, i nikt nie nosył ani bidonów, ani pùszków z tim, z jedzenim, z pomidorkiem, z jakimś tam… A latã më, bò jak nas bëło wiãcy dzecy, kòlejowô pensja nie bëła wiôlgô, nié, té më mùszelë jakòs, żebë nié, bò to bëło straszné, jak znajomi, òni mielë bótë. Jedny mielë taczé swiąteczné bótë, té jedno szło do kòscoła bòso. To bëło w kòscele w bótach. Jak òno wëszło z kòscoła, té drëdżé szło na jiną gòdzënã, i té òno te bótë òblokło, a mama gôda: „Mùszimë zarobic na wszëstkò”. Më szlë na jagòdë, më zbiérelë jagòdë. Mëma jacha z tim. Kòlejowé biletë bëłë tóné, więc mëma le jacha, sprzeda. Za to kùpia. Té më znôwù mielë. I té wiedno bëłë bómczi nama kùpioné, pòdzeloné tak równo wszëscë. Kòżdi, jeden zjôdł òd razu, drëdżi schòwôł, nié. I tak, no, ale naùczony më bëlë wszëscë taczi uczciwości i taczégò rozsądnégò mësleniô, taczégò. I nié, że to trzeba kòmùs wząc ze zôzdroscë, czë cos. To trzeba sobie zarobic. No i më, jô mówiã. Më mielë taczé, jô pamiãtóm, jak pózni, jak më już taczi wiãkszi bëlë, jak më, jak już takô bëła móda na tenisówczi biôłé taczé, nié, tenisówczi, i skarpetczi z taczim kolorowim taczim wzorkã. Më szlë na jagòdë. Më dodatkòwò zebrelë jeszcze tam liter, czë dwa jagód. Mama to sprzeda, té më dostelë kùpioné. Té më mielë skarpetczi. Té pastą do zãbów. Jeszcze nôprzód béł proszk do zãbów, nawet nié pasta, le proszk do zãbów w taczim, w pùdełkach taczich, nié, béł proszk. Té so bótë wëszorowało w sobòtã, nié. Fejn wëszorowóné to szczoteczką taką, jiną [?] do zãbów, le jiną, taką jak do zãbów, le stôrą, nié. Fejn, tą pastą fejn zabieloné, wëczeszczoné, té bótë bëłë jak nowé. Na sztachétach wëstawioné, té w sobòtë wszãdze le wisałë na sztachétach bótë. No, ale na niedzelã bëłë fejn skarpetczi wëpróné, bótë fejn biôłé, nowé prawie że, nié, no bò, no… Człowiek so tak naùcził taczégò, że mùszi so radzëc i ni mòże narzékac, a lepi zaspiewac, bò tata baro lubił spiewac. Më tak doma, më doma wiele spiéwelë, më wiele.... Tam nie bëło prądu jeszcze. Jô chòdza już, jô so òżenia, a tam nadôl nie bëło prądu, bò tak na pòczątkù to pò wsach to wiele nie bëło prądu, nié, bò to, jo, ale tam to bëło… Bò wszãdze docągnąc prąd, to mùszało wëcąc wiele drzéw, bò mùszelë, i òni sã nie zgòdzëlë na to, nié. Stacja, biletë bëłë ùlgòwé, bò to Jar Raduni tam w Babim Dole, na dole. Tam je Jar Radunii. Biletë z Gdańska, z Gdyni, zewsząd, skąd, ùlgòwé, taczé specjalné, nié, nadzwyczajne miejsce, nie, a prądu nie bëło. Më sedzelë przë lãpach taczich naftowëch, nié. Jô pamiãtóm, jak jô jesz bëła, pòczi człowiek tam chódzył do pòdstawówczi, to do pòdstawówczi, nié, ale jak pózni, té, jak jô zaczã… To béł taczi okres, kiedy dzéwczã ni mùszi chòdzëc do szkòłë, bò òno i tak do pielëchów ni mùszi miec szkòłów, nié. A jô jeden rok sedza doma, té jô ùcza so na drótach robieniô, na héklowaniô. Tam taczé rzeczë, pieczenié, kùcharzenié, a té pò kryjomu przed wszësczima napisa, pierszé, co so w gazéce ògłoszenié nalazło, to jô napisa podanie, nié. Té jak to przëszło, to jô mia strach, że jô dostónã wpróné, abò co, nié, bò przëszło pismò, że na egzamin móm wstępny sobie ten, nié. Té jô do hańdlówczi do Sopòtu so zgłosa. Bëła przëjãtô, nié.
PL
My jako dzieci, ja chodziłam, ja byłam zawsze malutka, jestem dalej z metra cięta. Tak, a jak ja chodziłam do szkoły, wtedy ja byłam i mała i cienka, bo od dziecka byłam takim małym dzieckiem, nie. Wtedy ja byłam i mała i cienka, a ze stacji z Babiego Dołu do Dzierżążna tam jest 3,5, do samej szkoły 3,5 kilometra, nie. Połowa przez las, połowa przez pola, nie. Ja chodziłam, teraz tu dzieci ten kawałek do szkoły są wożone. My chodziliśmy piechotą, no, chodziliśmy, i nikt nie nosił ani, i nikt nie nosił ani bidonów, ani puszek z tym, jedzeniem, z pomidorkiem, z jakimś tam… A latem my, bo jak nas było więcej dzieci, kolejowa pensja nie była duża, nie, wtedy my musieliśmy jakoś, żeby nie, bo to było straszne, jak znajomi, oni mieli buty. Jedne mieli takie świąteczne buty, wtedy jedno szło do kościoła boso. To było w kościele w butach. Jak ono wyszło z kościoła, wtedy drugie szło na inną godzinę, i wtedy ono te buty ubierało, a mama mówiła: „Musimy zarobić na wszystko”. My chodziliśmy na jagody, my zbieraliśmy jagody. Mama z tym jechała. Bilety kolejowe były tanie, więc mama tylko jechała, sprzedała. Za to kupiła. Wtedy my znowu mieliśmy. I wtedy zawsze były dla nas kupione cukierki, podzielone tak równo wszyscy. Każdy, jeden zjadł od razu, drugi schował, nie. I tak, no, ale nauczeni my byliśmy wszyscy takiej uczciwości i takiego rozsądnego myślenia, takiego. I nie, że to trzeba komuś wziąć z zazdrości, czy coś. To trzeba sobie zarobić. No i my, ja mówię. My mieliśmy takie, ja pamiętam, jak później, jak my już tacy więksi byliśmy, jak my, jak już taka moda była na tenisówki białe takie, nie, tenisówki, i skarpetki z takim kolorowym takim wzorkiem. My poszliśmy na jagody. My dodatkowo zebraliśmy jeszcze tam litr, czy dwa jagód. Mama to sprzedała, wtedy my dostaliśmy kupione. Wtedy my mieliśmy skarpetki. Wtedy pastą do zębów. Jeszcze najpierw był proszek do zębów, nawet nie pasta, tylko proszek do zębów takim, w takich pudełkach, nie, był proszek. Wtedy się buty wyszorowało w sobotę, nie. Ładnie wyszorowane to szczoteczką taką, inną [?] do zębów, tylko inną, taką jak do zębów, ale starą, nie. Ładnie, tą pastą ładnie zabielone, wyczyszczone, wtedy buty były jak nowe. Na sztachetach wystawione, wtedy w soboty wszędzie tylko wisiały na sztachetach buty. No, ale na niedzielę były ładnie skarpetki wyprane, buty ładne, białe, nowe prawie że, nie, no bo, no… Człowiek się tak tego nauczył, że musi sobie radzić i nie może narzekać, a lepiej zaśpiewać, bo tata bardzo lubił śpiewać. My tak w domu, my w domu dużo śpiewaliśmy, my dużo… Tam nie było jeszcze prądu. Ja chodziłam już, wyszłam za mąż, a tam nadal nie było prądu, bo tak na początku to po wsiach to dużo nie było prądu, nie, bo to, tak, ale tam to było… Bo wszędzie dociągnąć prąd, to trzeba było wyciąć wiele drzew, bo musieli, i oni się nie zgodzili na to, nie. Stacja, bilety były ulgowe, bo to Jar Raduni tam w Babim Dole, ma dole. Tam jest Jar Raduni. Bilety z Gdańska, Gdyni, zewsząd, skąd, ulgowe, takie specjalne, nie, nadzwyczajne miejsce, nie, a prądu nie było. My siedzieliśmy przy lampach takich naftowych, nie. Ja pamiętam, jak ja jeszcze byłam, póki człowiek tam chodził do podstawówki, to do podstawówki, nie, ale jak później, wtedy, jak ja zaczęłam… To był taki okres, kiedy dziewczyna nie musi chodzić do szkoły, bo ona i tak do pieluch nie musi mieć szkół, nie. A ja jeden rok siedziałam w domu, wtedy ja uczyłam się na drutach robić, szydełkować. Tam takie rzeczy, pieczenie, kucharzenie, a wtedy po kryjomu przed wszystkimi napisałam, pierwsze, które się w gazecie znalazło ogłoszenie, to ja napisałam podanie, nie. Wtedy, jak to przyszło, to bałam się, że dostanę lanie, albo co, nie, bo przyszło pismo, że na egzamin mam wstępny sobie ten, nie. Wtedy ja do handlówki do Sopotu się zgłosiłam. Byłam przyjęta, nie.
Fragmenty relacji
