Relacje
Genowefa Krefta
Tu blós bëlë z centralny Pòlsczi / Tu byli tylko ci z centralnej Polski
Komentarz
Po włączeniu znacznej części ziem zamieszkanych przez Kaszubów do Polski w 1920 roku gęsta sieć szkół zbudowana w okresie przynależności do Niemiec stała się elementem polskiego systemu edukacji. Wbrew opiniom, że kadra nauczycielska rekrutowała się głównie z odległych regionów RP, szczególnie w pierwszym okresie po wojnie to właśnie miejscowi nauczyciele zapewniali kontyuacje obsady szkół zarówno na wsiach jak i w miastach. Na taką opinię nieniwątpliwie miały jednak wpływ napięcia pomiędzy mieszkańcami, a nauczycielami, którzy przybywali np. z Małopolski, dla których specyfika Kaszub i fuknkcjonowania tutejsze społeczności była obca i często niezrozumiała. W latach 30. XX wieku zdażały się także karne oddelegowanie nauczycieli na Kaszuby z głębi kraju, jak i kaszubskich nauczycieli w głąb Polski. Pewna nieufność władz centralnych wobec Kaszubów, utrzymała się także po okresie II wojny światowej.
CSB
Za kòmùnë? Më gôdelë midzë sobą pò kaszëbskù, a na lekcjach pò pòlskù. Nicht nie robił żódnëch. Chòcô tej pò wòjnie bëło, że Kaszëbów mielë za Niemców. Mielë za gòrszich. Bò przed wòjną w szkòłach robilë szkólny, chtërny bëlë blós z centralny Pòlsczi, nié Kaszëbi. Bò jak z Kaszëbów kùńcził, to bëło Seminarium Nauczycielskie, tak to sã nazéwało przed wòjną, to òn na Kaszëbach nie robił. To jich… wiém, òd nas bëlë, òd wùjka dwùch bracy. To jeden béł w Pińscich Błotach, a drëdżi tam jeszcze gdze jindze, ale nié na Kaszëbach. Tu blós bëlë z centralny Pòlsczi. Żebë dobrze pò pòlskù mòglë. Bò Kaszëbi bëlë kims gòrszim. Ale pò wòjnie téż tak bëło
PL
Za komuny? Mówiliśmy między sobą po kaszubsku, a na lekcjach po polsku. Nikt nie robił… Chociaż po wojnie było tak, że Kaszubów uważali za Niemców. Za gorszych. Bo przed wojną w szkole pracowali nauczyciele tylko z centralnej Polski, nie Kaszubi. Bo jak ktoś kończył z Kaszubów Seminarium Nauczycielskie - tak to się nazywało, to nie pracował na Kaszubach. To ich… wiem, od nas byli, od wujka dwóch braci. Jeden był w Pińskich Błotach, drugi też gdzie indziej, ale nie na Kaszubach. Tu byli tylko ci z centralnej Polski. Żeby rozumieli dobrze po polsku. Bo Kaszubi byli kimś gorszym. Ale po wojnie też tak było.
Fragmenty relacji
