Relacje
Brygida Michalewicz
Rôz - jak sã swiéce pôlą, dwa - kto kògò òbrócy, chto bãdze rządzył doma./ Raz – jak się palą świece, dwa – kto kogo obróci, kto będzie rządził w domu.
Komentarz
Mirt (Myrtus communis) uchodzi za symbol niepokalanego obyczaju. Z chaty, w której pielęgnowany jest mirt, rzadko kiedy wychodzą dziewczęta za mąż w myśl przysłowia: Gdze sã mërtë darzą, tam dzéwczãta próżno ò weselim marzą.
Wśród zwrotów i przysłów na temat panny młodej, która przystępowała do sakramentu będąc w ciąży, znajduje się następujący: jic w trzech do slëbù. Czej trzech szło pierwi do slëbù, to brutka mògła le pół wińca nałożëc na głowã.
źródło: Sychta B., Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej, t. III, s.75, t. V, s. 77
CSB
Z mòjich sostrów òpòwiôdaniô wiém. Jak mëmia mówia, jak dzéwczã… Przedtim béł wińc wôżny z mërtë. Òn béł wôżny, bò jak dzéwczã ju bëło przë nôdzeji, òn ni mógł bëc związóny. Mógł bëc, ale ni mógł bëc związóny. Jak bëło dzéwczã czësté, dzéwica, to béł fùl wiónk. To dzéwczã przëczepiwało krutã z mërtë knôpù. Dzys to robią fertich i to w ogóle nie mëszlą ò ti symbolice tegò. Pierwi to tak bëło barżi z serca szło i z ti tradycji, że to w miono miłotë, wiernoscë na żëcé skłôdają sobie właśnie te. Knôp dzéwczãcu dôwôł bùkiet kwiatów. Terô dzéwczã so wëbiérô, a pierwi nie wiedzało, co dostónie. To knôp kùpòwôł. Bëło tak, że knôp kùpòwôł sznaps, òbrączczi, a dzéwczã jedzenié. Dzysdnia to je terô już jinaczi. […] Żebë żëcé bëło dobré, to so w rąbk sëkni wsziwało zôrna gòrczëcë. To miało dac szczescé, zdrowié i ùdóné małżeństwò. To taczé drobné gdzes tam, niewidoczné, tak, żebë nôlepi jeszcze dzéwczã wcale ò tim nie wiedzało. Przë szëcym, bò mëma téż i szëła, té òna taczé rzeczë właśnie téż wiedza. […] No to bëło patrzoné. Rôz - jak sã swiéce pôlą, dwa - kto kògò òbrócy, chto bãdze rządzył doma. Jak dzéwczã knôpa òbeszło, to knôp rządzył doma, ale jak knôp dzéwczã òbszedł, już właściwie młodi, młodą òbszedł, to òna rządza doma. […] Swiéce, jak sã pòmienie pôlałë tak spòkójno, to bãdą mielë spòkójné żëcé, ale jak òne tak drgałë… Béł nierôz bezwietrzny, o, jeszcze jedno mie so przëbôczało. Bezwietrzny dzéń, nic, a swiéce dëgòcą. To so bãdą kłócëlë na gwës. Albò jesz jak młodô panna, terô ni ma tak welonów, ale czedës jak welon, panna wëszła z kòscoła i zaczął welon trzepòtac, gdzes tam so rozwiéwôł, to téż nie bëło dobré małżeństwò. Nawet z mòjich obserwacji widzã, że to so gdzes tam sprôwdzô.
PL
Znam to z opowieści moich sióstr. Mama mówiła, jak dziewczyna… Przedtem ważny był wieniec z mirty. Był ważny, ponieważ dziewczyna będąca w ciąży nie mogła mieć związanego wianka. Wianek mógł być, ale nie związany. Kiedy dziewczyna była czysta, dziewica, to wianek był pełny. To dziewczyna przyczepiała bukiecik z mirtu chłopcowi. Dziś robią gotowe i wcale nie myślą o symbolice tego. Dawniej to szło bardziej z serca i z tradycji, w imię miłości, wierności na życie sobie składają. Chłopak dziewczynie dawał bukiet kwiatów. Teraz dziewczyna sobie wybiera, a kiedyś nie wiedziała, co dostanie. To chłopak kupował. Było tak, że chłopiec kupował wódkę, obrączki, a dziewczyna jedzenie. Dziś jest już inaczej. […] Żeby życie było dobre, to w rąbek sukni wszywało się ziarna gorczycy. To miało przynieść szczęście, zdrowie i udane małżeństwo. To takie drobne gdzieś tam, niewidoczne, tak, żeby najlepiej jeszcze dziewczyna wcale o tym nie wiedziała. Przy szyciu, bo mama też szyła, to ona takie rzeczy jeszcze tam wiedziała. Zwracało się na to uwagę. Raz – jak się palą świece, dwa – kto kogo obróci, kto będzie rządził w domu. Jak dziewczyna obeszła chłopca, to chłopiec rządził w domu, ale jak chłopak obszedł dziewczynę, już właściwie młody młodą obszedł, to ona rządziła w domu. […] Świece, kiedy płomienie paliły się tak spokojnie, to będą mieli spokojne życie, ale kiedy one tak drgały… Był nieraz bezwietrzny, o, jeszcze jedno mi się przypomniało. Bezwietrzny dzień, nic, a świece dygoczą. Będą się z pewnością kłócili. Albo jeszcze jak młoda panna, teraz nie ma tak welonów, ale kiedyś, jak welon, panna wyszła z kościoła i zaczął welon trzepotać, gdzieś tam się rozwiewał, to też nie było dobre małżeństwo. Nawet widzę z moich obserwacji, że to się gdzieś tam sprawdza.
Fragmenty relacji
