Relacje
Eugenia Myszk
Lëdze mòcno wierzëlë w te ùroczi/Ludzie mocno wierzyli w te uroki
Komentarz
Szkodliwa siła magiczna, jaka posiadają pewni ludzie w słowie lub spojrzeniu to urok. Urokowi ulegają zarówno ludzie, jak zwierzęta. Tu i ówdzie twierdzą, że ùroczëc mogą nie tylko pewni ludzie, a każdy człowiek, który nawet nie wié ò tim. Starczi, że òn le wezdrzi na człowieka abò chòwã lub òn sã tak zadzëwi i ùceszi ti chòwie. Choroba wywołana urokiem kończy się często zejściem śmiertelnym. Można ją rozpoznać po niespokojnym zachowaniu się, nagłym bólu głowy, wystąpieniem braku apetytu, itd.. Z ludzi najbardziej podatne na urok są małe dzieci, dorastające dziewczęta, panny młode i położnice. Ze zwierząt konie i świnie, z drobiu gąsięta. Przeciwko urokowi znają Kaszubi liczne środki i praktyki, składające się na magie ochronną. Siłę zabezpieczającą przed urokiem mają wstążki koloru czerwonego wplecione koniom w grzywę, ogon lub uzdę. W tym samym celu wplatały niegdyś matki czerwone wstążki małym dziewczynkom i dorastającym panienkom we włosy.
CSB
A to tak czedës wiązelë, jak bëła młodô chòwa. Czë bëło zgrzébiã, czë celątkò, czë òwieczka, té to (czerwòną blewiązkã) wiązelë, żebë nie ùroczëc. Lëdze mòcno wierzëlë w te ùroczi. Ale cos w tim mùszało bëc, bò më mielë kònia. To béł Kùba. Më gò kùpilë jakò zgrzébiã i chłop gò pózni naùcził wszësczé robòtë, i w wòzym i we wszësczim. Jak òn ju béł taczi, że òn mógł robic, a to béł taczi òdżérk piãkny, to béł taczi fejny kònik, i òn nim jachôł do Kamiéńcë. Òn cos chcôł, za nawòzã, czë za wãglã. Jak òn béł tak przed Leszczinkama, chtos gò minął jaczims kòniã. Jak ten gò minął, chłop ju nawet nie wiedzôł chto to tam béł, òn ju do Leszczinków ni mógł dojachac. Kóń zesłabnął, całi béł mòkri, jaż taczi biôłi szum na nim béł. Òn jakòs dojachôł do pierszégò gòspòdarza, tam jesz Klasowie mieszkelë. To béł taczi pierszi gòspòdôrz. Òn do niegò na pòdwòrzé wjachôł i òn gôdô: “No nie wiém, co sã stało. Z dodomù jô wëjachôł, kòniowi nic nie bëło, a terô jô ni mógł dojachac tuwò do waji na pòdwòrzé pòd tã górkã”. Chłop gôdô, ten Klasa, “A ce chto minął”? “Jo, jeden chłop jachôł wòzã”. “A, té jô na to cos pòradzã”. Òn wzął tegò kònia wprowadzył w chléw, ale chłopù òn kôzôł òstac bùten. I za chwilã òn przëszedł, i òn gôdô: “Niech ten kóń kąsk òdpòcznie, za chwilã bãdzesz mógł jachac dali”. Òni chwilã pòstojelë, pògôdelë i za chwilã òn szedł w chléw. Kóń béł sëchi, czësti i nic mù nie bëło. Zaprzigł gò do wòza i bëło. Pózni tata sã dowiedzôł, że chłop mùszôł wëcygnąc kòszlã, i tą kòszlą òn gò mùszôł òtrzec. Té òn ten ùrok zdjął.
PL
Wiązali ją, kiedy była młoda trzoda chlewna. Mógł to być źrebak, cielaczek, owieczka. Im wiązali czerwoną wstążkę, by nie zadano im uroku. Ludzie mocno wierzyli w te uroki. Ale coś w tym musiało być, bo my mieliśmy konia. To był Kuba. Kupiliśmy go jako źrebaka i chłop nauczył go potem wszystkich prac. Jak już był taki, że mógł robić, a był to naprawdę piękny ogierek, jechał z nim do Kamienicy. Jechał po nawóz albo węgiel. Jak był przed Leszczynkami, ktoś go minął na koniu. Jak ten go minął, chłop nawet nie wiedział kto to był, już do Leszczynek nie mógł dojechać. Koń zasłabł, cały był mokry, aż taki biały szum się na nim pojawił. Chłop dojechał ledwo do pierwszego gospodarza, wtedy mieszkali tam Klasowie. Wjechał do nich na podwórko i mówi: „Nie wiem, co się stało. Z domu wyjechałem, koniowi nic nie było, a teraz nie mogłem tu do was dojechać na podwórze pod tę górkę”. Klasa pyta: „A minął ciebie może ktoś”? „Tak, jeden chłop jechał wozem”. „A, w takim wypadku jestem w stanie coś zaradzić”. Wprowadził konia do chlewa, a mężczyźnie kazał zostać na zewnątrz. Za chwilę przyszedł i mówi: „Niech koń sobie trochę odpocznie. Za chwilę będziesz mógł jechać dalej”. Chwilę stali, pogadali, a potem on poszedł do chlewa. Koń był suchy, czysty i nic mu nie było. Zaprzągł go do woza i było. Potem tata się dowiedział, że chłop (Klasa) musi0ał wyciągnąć koszulę i ta koszulą go (konia) otarł. Dzięki temu zdjął urok.
Fragmenty relacji
