Relacje
Wiktor Rogalewski
Bómbardowelë, samòlotë jachałë, z ti stronë i z ti stronë / Bombardowali, samoloty leciały, z tej i z innej strony
Komentarz
Bombardowania na Pomorzu miały miejsce przez cały okres II wojny światowej. W różnych fazach konfliktu były dziełem zarówno Niemców jak i aliantów zachodnich oraz Armii Czerwonej. Ludność cywilna, chcąc chronić swoje życie i zdrowie, szukała schronienia w ziemiankach wykopanych w lesie, piwnicach, grobowcach. W takich miejscach podczas nalotu było tłoczno, brakowało żywności i wody. Podczas często wielogodzinnych bombardowań nie było możliwości zaspokojenia najbardziej podstawowych potrzeb fizjologicznych.
CSB
Tilkò strzelanina. Mëma szła, a jô do ksãdza. Tam są mùrowané fejn piwnice. Bómbardowelë, samòlotë jachałë, z ti stronë i z ti stronë. Rusk, ale tilkò òbserwacje robilë. Mëma téż szła i dostała. Mëma i mòja tescowa szłë szëkac piwnicë jaczis, schróniskò. Mëma szła do szkòłë na kùńc wsë, w drodze dostała w nogã, mia przestrzéloné ùdo. A mòja tescowô szła z chłopakem, ale blëżi do piwnicë, tam dze bëła ta starô piekarnia, tam Sztolce mieszkelë. A terô ten chłopak dostôł w brzëch. Pózni òn cerpił w szpitalu w Kartuzach. Òni òperowelë, kto mógł w takim czasie. Ta mòja tescowô szła òbôczëc czë ten knôp żëje. Wiedzała, dze òn béł, tam dze Pòlôszë chòwają. Tam bëło wiele rannëch ale i martwëch, trupów starszich, młodszich, zabitëch przez front. Òni patrzëlë, żëje, nie żëje…. Ùmarł.
PL
Strzelanina trwała. Mama poszła, a ja do księdza. Tam są murowane mocne piwnice. Bombardowali, samoloty leciały, z tej i z innej strony. Rusk, ale tylko przeprowadzali obserwacje. Mama też szła i dostała. Mama i moja teściowa szły szukać jakiejś piwnicy, schronisko. Mama szła do szkoły na koniec wsi, w drodze dostała w nogę, miała przestrzelone udo. A moja teściowa szła z synkiem, ale bliżej do piwnicy, tam gdzie była ta stara piekarnia, tam Stolcowie mieszkali. No i ten chłopak dostał w brzuch. On strasznie cierpiał, był w szpitalu w Kartuzach. Oni operowali, kto mógł w takim czasie. Ta moja teściowa szła zobaczyć, czy ten chłopak żyje. Wiedziała, gdzie on był, tam gdzie Polacy chowają. Tam było mnóstwo rannych i martwych, trupów starszych, młodszych, zabitych przez front. Oni patrzyli, żyje, nie żyje… Umarł.
Fragmenty relacji
