Janusz Jutrzenka Trzebiatowski

Uważam, i tak jest, że twórca nie przechodzi na emeryturę, twórca przechodzi na cmentarz./Wedle mie, i tak je, ùtwórca nie jidze na emeriturã, ùtwórca jidze na smãtôrz.

Komentarz

Plecónka to ul spleciony ze zwojów słomianych w kształcie stożkowatym lub półkolistym. Chto w plecónkã chùchnie, temù gãba spùchnie, ponieważ ukłuć go może pszczoła. Tu i ówdzie, np. w Kazimierzu i na Kępie Oksywskiej, plecónka oznacza wyłącznie ‘ul pusty’ w przeciwieństwie do wyrazu piéń, którym określa się ‘ul zajęty przez rój’. Inne nazwy ulów słomianych to np. słomiónka (Móm piãc słomiónków pszczół), pszczelny kòsz, pszczelnik (Dzys mało chto plece pszczelniczi), pszczéli dómk, kòszka.

Piérwi, czej tak wiele wôgów nie bëło, sprzedôwelë lëdze na szëfle. Zwrot: sprzedawac na szëfle – bez wagi. Posługiwano się szëflą (kasz. szëflowac) przy przerzucaniu obornika, zboża, przesypywaniu piasku, czy też odśnieżaniu.

CSB

Znowa drobnô rzecz kaszëbsczi zemi, piãkny kòsz z chójkòwégò drzewa.

To, co znôwù je czekawinką, w jinëch regionach òkróm kaszëbsczi zemi nieznóné, to ùle wëplotłé ze słomë. Jeden i drëdżi béł ùżiwóny, bò bënë mają néżczi wòskù i pszczołowëch plastrów. Etnograficzno, wierã, ùdokùmentowóné.

Dzysdnia na kùńszt Kaszëbów ju ni mòże wzerac z pòzdrzatkù na słomiané bótë i skansenë. Më mùszimë wzerac przez zwënédżi w kùńsztach wësok stojącëch, to je w czëstim kùńszce. Mómë wiele ùtwórców, co wiele wnôszają do pòlsczégò i eùropejsczégò kùńsztu. Tegò kunsztu przez wiôldżé „K” pisónégò.

Rzecz dlô mie baro wôżnô, nalazłô prosto w stodole kaszëbsczi wsë, szëfla do przesëpiwaniô zôrna. Je wëcãtô z jednégò dzéla drzewa. Bëło to w Płãsnie, w głãbòczim lese nad Brdą.

Artista? Mòże jo, ale jô tuwò apart wzéróm na to słowò i gôdóm ò ùtwórcë, do jaczich jô sã chcã zapisëwac. Wedle mie, i tak je, ùtwórca nie jidze na emeriturã, ùtwórca jidze na smãtôrz

PL

I znowu drobny element ziemi kaszubskiej, piękna kobiałka z korzenia sosnowego.

To, co znowu jest ciekawostką, w innych regionach poza ziemią kaszubską nieznane, to są ule splatane ze słomy. Oba były używane, tzn. one wewnątrz mają resztki wosku i plastrów pszczelich. Etnograficznie, jak gdyby, udokumentowane.

Dzisiaj na sztukę Kaszubów już nie można patrzeć przez pryzmat słomianych butów i skansenów. Musimy patrzeć przez pryzmat osiągnięć w sztukach wysokiego lotu, tzw. sztuce czystej. Mamy wielu twórców wielce dużo wnoszących do sztuki polskiej i europejskiej. Tej sztuki przez duże „S” pisanej.

Rzecz dla mnie bardzo cenna, wprost znaleziona w stodole wsi kaszubskiej, szufla do przesypywania ziarna. Wycięta z jednego kawałka drewna. Było to dokładnie w Płęśnie, w głębokim lesie nad Brdą.

Artysta? Być może, ale ja tu różnicuję to słowo i mówię o twórcy, do których chce się zapisywać. Uważam, i tak jest, że twórca nie przechodzi na emeryturę, twórca przechodzi na cmentarz.

Fragmenty relacji

Myślę, że to już jest jedyna secesyjna chorągiewka znad komina chojnickiego./Wedle mie je to jedurnô secesyjnô chòrądżewka znad chònicczégò kòmina.

Tu przeniosłem, ponieważ nazywam, że ten skrawek ziemi to jest najbardziej wysunięty na południe właśnie obszar kaszubszczyzny./Tuwò jô przeniósł, bò nazéwóm, że ten sztëk zemi to je nôbarżi wësëniãti na pôłnié sztëk kaszëbsczi zemi.

Uważam, i tak jest, że twórca nie przechodzi na emeryturę, twórca przechodzi na cmentarz./Wedle mie, i tak je, ùtwórca nie jidze na emeriturã, ùtwórca jidze na smãtôrz.

Relacje

Janusz Jutrzenka Trzebiatowski

Uważam, i tak jest, że twórca nie przechodzi na emeryturę, twórca przechodzi na cmentarz./Wedle mie, i tak je, ùtwórca nie jidze na emeriturã, ùtwórca jidze na smãtôrz.

Komentarz

CSB

PL

Fragmenty relacji

Myślę, że to już jest jedyna secesyjna chorągiewka znad komina chojnickiego./Wedle mie je to jedurnô secesyjnô chòrądżewka znad chònicczégò kòmina.

Tu przeniosłem, ponieważ nazywam, że ten skrawek ziemi to jest najbardziej wysunięty na południe właśnie obszar kaszubszczyzny./Tuwò jô przeniósł, bò nazéwóm, że ten sztëk zemi to je nôbarżi wësëniãti na pôłnié sztëk kaszëbsczi zemi.

Uważam, i tak jest, że twórca nie przechodzi na emeryturę, twórca przechodzi na cmentarz./Wedle mie, i tak je, ùtwórca nie jidze na emeriturã, ùtwórca jidze na smãtôrz.

Wszak bez rozwoju nie istnieje sztuka, także sztuka ludowa./Doch bez rozwiju ni ma kùńsztu, téż tegò lëdowégò.