Relacje
Maryna Miotk
W te kòpalnie jich wrzucëlë, a naszi te nie strzimelë / W te kopalnie ich wtrącali, a nasi tego nie wytrzymywali
Komentarz
Po zakończeniu działań wojennych w 1945 roku zaczęły zachodzić na Pomorzu znaczące zmiany w strukturze etnicznej. Tzw. władza ludowa często traktowała Kaszubów jak element narodowościowo niepewny. Wielu Kaszubów podejrzewanych o rzekomą kolaborację z okupantem niemieckim, trafiło do pracy w kopalniach między innymi na Śląsku. Trafiali tam też rekruci z Pomorza, którzy służbę wojskową odbywali w batalionach pracy.
CSB
Ta wòjna jich zjadła. A ten nômłodszi… Rusk doch wszësczich do kòpalni wzął, pan wié, nié? Zamiast wòjska. Ten drëdżi brat, tak jak ten Stach, òn béł téż w ti kòpalni. Tej òn [Feliks] miôł le 35 lat. Òn béł we Warszawie, òni mù jaż w serce wsôdzelë ten motorek wszëstkò. Pòszedł. Òn chcôł żëc! A ten tu, ten na tim gòspòdarztwie, ten dożił do 86 lat. Ale òn dërch sã licził. Téż to serce bëło, tam ta wątroba zeżartô. Bò naszi lëdze tegò nie strzimelë, tegò gazu. Ti tam jo, bò òni są òd ùrodzenia, a ti naszi tegò nie strzimelë.
Në jo, òni tam dzes bëlë. Jô nie wiém. Mielë jich tam wzãté, na ti lisce, to wszëscë sedzelë. Z Bączcza ten Bòbków Mandus, ten taczi młodi człowiek, jo, òn chcôł ze mną sã żenic. A terô jô bëła ju zapòwiôdónô, a òn przëszedł i gôdôł: – Ale, wez to rozwal. Jô doch za tobą tak długò czekôł, a terô të sã żenisz! – A jô bë gò bëła rãkama i nogama wzã. Òn béł tak dobri, ale że òn béł zarażony. Dwa latka òn le żił i òn ùmarł. A taczé gòspòdarztwò òn miôł, jezoro, wszëstkò òni mielë. To òn czësto tam to żëcé so zniszcził. W tëch kòpalniach, jo. W te kòpalnie jich wrzucëlë, a naszi te nie strzimelë. To doch je gaz, jo. Ten téż béł zarażony… Wiele, jo. Kò naszi dwaji. Ten nômłodszi, ten béł téż mòcno zarażony, a taczi fejn knôp, a tak wesołi òn wiedno béł. Òn béł wëùczony, wszëstkò. Òn béł żeniałi. Kòl Gdini mieszkôł. Jak to sã nazéwô? Mielë tam swòje mieszkanié. Ta tescowô mia wszëstkò. Wejle, òstawic mùszôł… Dwòje dzecy òstało. To béł Feliks
PL
Ta wojna ich zjadła. A ten najmłodszy… Ruski wszystkich przecież brali do kopalni, pan wie, prawda? Zamiast wojska. Ten drugi brat, tak jak ten Stachu, on także był w tej kopalni. On wtedy [Feliks] miał zaledwie 35 lat. Leczyli go w Warszawie, oni mu w serce wsadzali ten motorek, wszystko. Poszedł. On tak chciał żyć! A ten tu, ten na tym gospodarstwie, ten dożył do 86 lat. Ale on cały czas się leczył. Też miał to serce, tę wątrobę zniszczoną. Bo nasi ludzie tego nie wytrzymywali, tego gazu. Tamci owszem, bo byli tak nauczeni od urodzenia, ale nasi nie wytrzymywali.
No właśnie, gdzieś tam byli. Dokładnie nie wiem. Ich tam zabrali, mieli ich na tej liście, to tak wszyscy siedzieli. Z Bącza ten Amandus Bobkowski, to był taki młody człowiek, tak, on pragnął żenić się ze mną. A w końcu pojawiły się moje zapowiedzi, on przyszedł i mówił: – Ależ, zrezygnuj z tego. Tak długo czekałem za tobą, a teraz chcesz wychodzić za mąż! – A ja wzięłabym go rękami i nogami. On był taki dobry, ale że on był zarażony. On tylko dwa latka jeszcze żył i zmarł. A miał takie piękne gospodarstwo, jezioro, tam było wszystko. On tam całkowicie zniszczył sobie życie. W tych kopalniach, tak. W te kopalnie ich wtrącali, a nasi tego nie wytrzymywali. To jest przecież gaz, prawda. On również był zarażony… Wielu, tak. Przecież nasi dwaj byli chorzy. Ten najmłodszy, on był tak bardzo zarażony, a taki dobry chłopak, a zawsze taki wesoły. On był wykształcony, wszystko. Był już żonaty. Mieszkał koło Gdyni. Jak to się nazywa? Mieli tam swoje mieszkanie. Ta teściowa wszystko miała. No i cóż, musiał zostawić… Dwoje dzieci zostało. To był Feliks.
Fragmenty relacji
