Relacje
Maryna Miotk
Wszëstkò òni wërabòwelë; chléwë nie chléwë, wszëstkò blãk / Oni wszystko zrabowali, chlewy nie chlewy, całkowicie wszystko
Komentarz
Podczas tzw. „klęski wyzwolenia” na początku 1945 roku, cierpienie kobiet na terenach zajętych przez Związek Sowiecki stało się elementem ponurego krajobrazu życia codziennego na Pomorzu Gdańskim. Wielu sowieckich żołnierzy organizowało swego rodzaju poszukiwania, określane dosłownie polowaniami na kobiety. Zdemoralizowani wojną najeźdźcy z Armii Czerwonej nagminnie gwałcili panny, mężatki i wdowy. Kobiety często ukrywały się, aby uniknąć okrutnego losu. Wiele skrzywdzonych w ten sposób kobiet umierało, a te które przeżyły nosiły w sobie traumatyczne wspomnienia do końca życia.
CSB
Òni panienków szukali. Takô granda chòdzëła Rusków, jak òni wkroczëlë. A nas bëło wiãcy tam zeszłëch, të wiész, ze sklepù bëła jedna. Òn tak sã pòpatrził na nie i na mie. A nas bëło, mëszlã, abò czwòro, abò piãc. Në bò sostrë jesz bëłë, òbce, a w kùchni sobie sedzelë i so pòwiôdelë ładnie. A òni wkroczëlë, tej òni òblecelë. I jô mia z nim jic. Jô na niegò patrzã, nié. – Ja, z panem iść! A tata sedzôł, bò òn ju béł pòłómany [w lesie] ze szpitala, przë piecu, nié, i tak, a òn tak na mie jesz òczama mrugnął. A jô w nodżi, a òni nie wiedzelë dze jô ùcekła. Jô ùcekła w las, jaż tam, tam taki gaj béł, taczé danczi rosłë. Pòd tã dankã jô sadła i sedzã, tak jak jô bëła, na żokach. Deszcz, sniég jesz béł, bò to tajało, to béł marc, nié. Jô tã całą noc jô przesedza. Nôprzód jô płaka, tej jô bëła cëchò, bò òni strzélelë, jô mësla, Jezës, te kùle jidą na mie. Tej jô ùcekła. Jô tã całą noc bëła. Jô reno mia strach dodóm jic. Tej jô szła przez te wszësczé pòla do Kómkòwsczich. Òna ju nie żëje. To bëła richtich tatë kùzynka. Òna do mie: – Dzeckò, dzeż të bëła? Dze të chòdzysz?! Całô òd sniegù, mòkrô, bò to terô padało, sniég tajôł, a jô w tëch dankach. Jô ùsnã, tej zając przë mie sedzôł. Tej jô sã òbùdza, béł pòrénk. Tej jô bez te pòla, jô nie szła dodóm. Tej òna gôdô: – Jô cë zrobiã kawë, czë harbatë. – Jô gôdóm: – Kawë nié, ale harbatë jô bë wëpiła. Ale jesc jô nic nie mdã! Bò jô bëła tëli ùpłakónô. Kò jô tam sedza, jô nie wiedza, co sã dzejało. Terô jô tam bëła, a òna mie tã harbatã zrobia i tam cos wëszuka. Jô to mòkré zeblokła, stréfle. A ten ji syn, ten szedł dodóm jima pòwiedzec, że jô przëszła tam, bò nicht nick nie wiedzôł. Wszëscë mëslelë, że òni mie chwëcëlë. A òni dwaji [ti Ruscë] bëlë na kòniach, wszëstkò z chléwa pòwëpùszczëlë. Tej òni chcelë tatã zabic. Ale doch delë pòkù.
Tej ti naszi òbnëkelë górã, dół, wszëstkò blãk. Nie bëło jich. Më tam dzes jachelë, tej òni mówilë, że w Stôri Hëce jich mielë zabic. Jô doch nie wiedza. To bëła takô granda. A dali jô nié wiém. Ten ten syn nas do jich stodołë. Tej më sedzelë w ti nowi stodole, a tak zbòżé doch òdpadnie, nié [òd scanë, òd délów]. Tej më wzérelë, czë sã co robiło, nié, bò nas bëło wiãcy. Òn nas wszëtczich wnëkôł w tã stodołã. Në jo, a tej wieczór jô szła dodóm, a òn szedł téż. Në i to tak bëło, ta granda, ta wòjna, jaż to sã skùńczëło.
Ale nóôgòrszi bëlë ti Ruscë. Wszëstkò òni wërabòwelë; chléwë nie chléwë, wszëstkò blãk. Òni òtemklë kònie, krowë, swinie, blãk. Wszëstkò wërabòwelë, nick nie òstało. Jo, ale Niemcë nie rabòwelë, tilkò Ruscë!
PL
Oni szukali panienek. Chodziła taka banda Rosjan, jak oni tu wkroczyli. A nas tam było więcej, wiesz, jedna była ze sklepu. On tak spojrzał na nie i na mnie. Nas było pewnie ze czworo, a może nawet pięć. No bo były siostry, były też obce, myśmy w kuchni siedziały i ładnie sobie rozpowiadały. A oni wkroczyli, oblecieli wszędzie. I ja miałam iść z nimi. Patrzę na niego, nieprawdaż. – Ja mam z panem iść?! A tata siedział, bo on był połamany [w lesie], niedawno wrócił ze szpitala, przy piecu i on tak jeszcze na mnie oczami mrugnął. A ja w nogi i oni nie wiedzieli, gdzie uciekłam. Uciekłam do lasu, aż tam, tam był taki gaj, rosły takie świerki. Pod tym świerkiem usiadłam i siedzę, tak jak byłam, na skarpetach. Deszcz, śnieg jeszcze leżał, to topniało właśnie, bo był marzec, prawda. Przesiedziałam całą noc. Z początku płakałam, potem byłam cicho, bo oni strzelali. Myślałam, Boże, te kule idą na mnie. Byłam daleko przez całą noc. Nad ranem bałam się wracać do domu. Wówczas poszłam przez te wszystkie pola do Komkowskich. Ona już nie żyje. To była prawdziwa kuzynka mego taty. Ona do mnie: – Dziecko, gdzie żeś ty była? Gdzie ty chodzisz?! Cała od śniegu, mokra, bo cały czas siąpiło, śnieg topniał, a ja siedziałam w tych świerkach. Zasnęłam tam, wtedy zając przy mnie siedział. Obudziłam się, był poranek. Wtedy przez te pola, nie szłam do domu. No i ona mówi dalej: – Zaparzę ci kawy albo herbaty. – Ja powiedziałam: – Kawy nie, ale herbaty się napiję. Ale jeść nie będę niczego! Byłam tak bardzo zapłakana. Przecież ja tam siedziałem, a zupełnie nie wiedziałam, co się dzieje. Byłam tam [u ciotki], ona zrobiła mi tę herbatę i czegoś poszukała. Zdjęłam te mokre rzeczy, skarpety. A ten jej syn, pobiegł do mego domu powiedzieć, że jestem u nich, bo przecież nikt nic o mnie nie wiedział. Wszyscy myśleli, że oni mnie złapali. A ci dwaj [Rosjanie] byli na koniach, wszystko z chlewa powypuszczali. Oni chcieli tatę zabić. Ale na szczęście dali spokój.
Ci nasi posprawdzali wszędzie, zajrzeli wszędzie. Nie było ich. Gdzieś potem byliśmy, mówili nam, że ich zabili gdzieś pod Starą Hutą. Ja nic nie wiedziałam. To była taka banda. Nadal nie wiedziałam, co robić. Wtedy ten jej syn wsadził nas do stodoły. Myśmy siedzieli zatem w tej nowej stodole, a zboże – jak wiadomo – tak odejdzie od desek [tworzy się przestrzeń]. Stąd myśmy obserwowali, co się dzieje, bo nas było już wtedy więcej. On nas wszystkich zagnał do tej stodoły. No tak, a wieczorem poszłam do domu, on także poszedł. I tak to było, ta banda, ta wojna, aż to się skończyło.
Najgorsi byli ci Rosjanie. Oni wszystko zrabowali, chlewy nie chlewy, całkowicie wszystko. Wypuścili konie, krowy, świnie, wszystko. Zrabowali co się dało, nie zostało nic. Tak, Niemcy nie rabowali, tylko Rosjanie!
Fragmenty relacji
