Relacje
Brunon Zalewski
Jak te tuńce bëłë, to le chmarã dëmù dało!/Kiedy tańczono, to aż dym szedł!
Komentarz
Najstarsze informacje o “szadym” można uzyskać od ludzi żyjących na Kaszubach od urodzenia, a których wiek jest już dość sędziwy. Od nich wiemy, że “szady buk” jest ściśle związany z gminą Somonino. Stał się nawet symbolem zabaw. W operatach leśnych nie podawano jego wieku, ale sądząc po 110-letnim drzewostanie sosnowo-bukowym, w którym rósł, miał około 150 lat. Rósł w Leśnictwie Sarni Dwór, Oddz. 132 przy drodze z Somonina /górnego/ do Hopowa. Był bardzo rozgałęziony, dlatego “szady”. Swoją koroną przykrywał powierzchnię około 150 m2. W okresie międzywojennym pod "szadym bukiem" odbywały się liczne zabawy. Przybywali tu również mieszkańcy okolicznych wsi, nawet spoza terenu obecnej gminy.
CSB
Tatk wiedno mówił, że szesc chłopa mògło tegò bùka dokòła òbchwëcëc rãkama, taczi òn béł. Jô tam z tatą, mamą chòdzył, jak ta mùzyka sã òdbiwa tam kòle tegò szadégò bùka. To wszëtkò bëło gróné na instrumentach dãtëch. Mùzyka bëła ù nas czëc, jaż ùszë taczé wiôldżé më dostôwelë, bò to bëło cos piãknégò. Lëdze sã schòdzywelë tuwò z naszich wiosków, wedle nas szlë. Mie mama téż wzãła, jak jô béł maluchã, mòże 5-6 lat, bò jô sã interesowôł tą mùzyką. Tej òni mie wzãlë razã ze sobą do pòsłëchaniô. Jô le na tëch mùzykańtów dërch patrzôł. Cos wspaniałégò to bëło. Briczkama przëjéżdżelë z Kôłpina, Somònina, Mézowa, Bórcza. Przëjéżdżelë wòzama drôbkòwima, briczkama. Mie kònie nawetka interesowałë. Jak to wszëtkò fejn wëzdrzało. Sle bëłë wëpùcowóné. Té, jak te tuńce bëłë, mògã pòwiedzec, że chmara dëmù to tilkò bëła, bò lëdze sã pòtrafielë bawic i pòtrafielë pògadac i téż tam cos wzãlë, jak sã mówi - na wesoło. Wëpilë tam, czë browarka, czë co jinégò… To jô ni mògã pòwiedzec. Stôré walce, poleczczi, tanga. Stôré walce, pòleczczi, tanga. Wszystko w starym stylu (pol. przyp. red.). To nie bëła takô mùzyka jak dzysô. Tegò nie bëło. To wszëtkò płënãło, jak lëdze sã bawilë. Ta òrkestra, tam jich bëło dzél chłopa. Jô nie chcã zełgac, ale cos kòle 12 sztëk jich bëło, nié. To ju je masa. Té òni mielë pòdium wësokòscë mòże tegò stołu. To pòdium òni mielë zrobioné z délów.
PL
Tata zawsze mówił, że sześciu mężczyzn mogło objąć rękoma tego buka, taki on był. Ja tam chodziłem z tatą, mamą, kiedy odbywały się zabawy wokół „szadego” buka. Wszystko było grane na instrumentach dętych. Muzykę słyszeliśmy u nas w domu, aż wielkie uszy dostawaliśmy, ponieważ było to coś pięknego. Ludzie schodzili się tutaj z naszych wiosek, chodzili wzdłuż naszego domu. Mnie mama również zabrała jak byłem maluchem, bo interesowałem się muzyką. Miałem może 5-6 lat. Zabrali mnie ze sobą, bym mógł posłuchać, a ja tylko patrzyłem na tych muzykantów. To było coś wspaniałego. Bryczkami przyjeżdżali z Kiełpina, Somonina, Mezowa, Borcza. Przyjeżdżali wozami drabiniastymi, bryczkami. Interesowałem się końmi. Jak to wszystko pięknie wyglądało. Uprząż była wypucowana. Wtedy, kiedy bawiono się, mogę powiedzieć, że chara dymu tylko była, bo ludzie potrafili się bawić, i potrafili pogadać i też cos tam wzięli, jak to się mówi – na wesoło. Wypili tam, czy browarka, czy cos innego… Tego już nie mogę powiedzieć. Stare walce, poleczki, tanga. Wszystko w starym stylu. To nie była taka muzyka jak dzisiaj. Tego nie było. Wszystko płynęło, jak ludzie się bawili. Na orkiestrę składało się kilkunastu mężczyzn. Nie chcę skłamać, ale było ich około dwunastu. To jest już masa. Mieli podium wysokości tego stołu. To podium było zrobione z desek.
