Relacje
Ewa Malinowska
Tej nasza mama mie mia naùczoné, że trzeba pò prostu to zetrzéc rosą z trzech szibów./Moja mama nauczyła mnie, że trzeba po prostu zetrzeć rosę z trzech szyb.
Komentarz
Bywało, że dziecko rodziło się z czerwonym znamieniem na ciele, często na twarzy. Doszukiwano się przyczyn w nagłym przestrachu, który mógł spowodować nieopatrzne przyłożenie rąk do twarzy przez kobietę ciężarną. Kobiety będące w ciąży przestrzegały pewnych zakazów i nakazów, które miały uchronić jeszcze nienarodzone dzieci przez nieszczęściem. Jednym z ich był zakaz przechodzenia pod linami, by ustrzec dziecko przed zaplątaniem się w pępowinę.
CSB
- Pòd linama nie przechadac, bò dzeckò mdze w pępowinie ùwinioné, nié. Jak bëlë linë na strichù, tej w ciąży, ale do pòlowë, pò pòlowie już mòżna chòdzëc, ale do pòlowë nasza mama przestrzéga, że do pòlowë nie chòdzëc pòd linama , że dzeckò wtedy właśnie pãpòwiną je ùwinioné.
- Rãce do górë...
- Bëlë taczé różne.
- I co jeszcze, co jeszcze bëlo?
- Właśnie tak jak të gôdôsz, òdżin czej zobaczëla, tej pózni te plamë bëlë.
- Czerwioné.
- Jo.
- No a jô bëla kiedyś na przëjãcym, tam pòmôga, nié, i bëla takô starszô pani, ale òna tam bëla z tëch strón, co pani je, òd Kartuzów, i òna òpòwiôda taczi przypadek, że w czasie wòjnë ùrodzëlo sã dzeckò. I to dzeckò mia dwie dłonie na gãbie, bò ta matka w czążi zobaczëla òdżin i so tak zlapa. Në i przëchôdô takô starszô babcia, në a ti tam sedzą w tëch piwnicach z tim dzeckã zawinionym, a òna gôda: „Cëż sã wama ùrodzëlo”? Më, że dzéwczã. A òna gôdô: „Takô szpetnô òna mô bëc do kùńca żëcô? To wa nic z tim nie zrobila”? No òni gôdają: „A co më mielë zrobic”? „A gdze je łożysko”? „Në zakòpóné tam”. „Biôjta to halac”! Przënieslë to łożysko, bò to nie bëło dlugò, tam ileś dni, nie. Przënieslë łożysko. Òna to rozwinãna, bò to tak rzuconé bëlo, i gdze to bëlo czësté, òna tim łożyskiem to dzeckò przecarla i wszëskò zdżinãno. […] Mòja wnuczka, mòji córczi córka, mia pò urodzenim taczé czerwioné plamë na òczach, ta mòja Martina, nié. Jak òna nie plaka, to nie bëlo widzec, ale jak òna plaka, to sã sta fioletowé, nié. Tej nasza mama mie mia naùczoné, że trzeba po prostu to zetrzec rosą z trzech szibów.
- Nie gadôj!
- Trzë piątczi, no, jô móm wiele taczich rzeczi zrobioné, trzë piątczi i trzë szibë, nie, rosą. Do nikògò nic nie gadac, tylko np. z jedny szibë tak pôlcã przetrzec: „jeden”. Jic do drëdżi szibë, rzeczesz „dwa”. Jidzesz do trzecy szibë, rzeczesz „trzë”. Przińdzesz i scérôsz, nié, i gôdôsz „Trzë, dwa, nic” i zdżinie. Trzë razë to trzeba zrobic i to zdżinie.
- Jô to pierszi rôz czëjã.
I zdżinãno, mòja wnuczka ni mô nic na òczach. To taczé stôré przesądë, ale taczé coś… To je taczé… Mie sã wëdôwô, że to pòmôgô. Nikòmù nie zaszkòdzy. Co mòże rosa ze szibów zaszkòdzëc kòmùs na òczë, nié?
PL
- Pod linami nie można przechodzić, bo dziecko mogłoby być owinięte w pępowinę. Jeśli były liny na strychu, wtedy do połowy ciąży, po połowie już można chodzić. Nasza mama tego przestrzegała, by nie przechodzić pod linami, bo wtedy dziecko mogło zawinąć się w pępowinę.
- Ręce do góry…
- Różne takie były.
- I co jeszcze, co jeszcze było?
- Dokładnie tak jak mówisz. Kiedy zobaczyła ogień, wtedy później pojawiały się plamy.
- Czerwone.
- Tak.
- Byłam kiedyś na przyjęciu, pomagałam tam. Była tam taka starsza pani, ona była z tych samych stron, co pani, od Kartuz. Opowiadała o takim przypadku, kiedy to w czasie wojny urodziło się dziecko. To dziecko miało dwie dłonie na twarzy, bo matka, kiedy była w ciąży, zobaczyła ogień i tak się złapała. Przyszła wtedy taka starsza babcia do nich, którzy siedzieli w piwnicy z zawiniętym dzieckiem. Zapytała: „Co się wam urodziło”? „Dziewczynka”. A ona mówi: „Tak szpetna ma być do końca życia? Nic z tym nie zrobiliście”? „Co mogliśmy zrobić”? „Gdzie jest łożysko”? „Tam jest zakopane”. „Idźcie i je przynieście”! Przynieśli to łożysko, bo to nie było długo, kilka dni. Przynieśli łożysko. Ona to rozwinęła, bo ono było tak rzucone. Tam, gdzie było czyste, ona tym łożyskiem to dziecko przetarła i wszystko zniknęło. Moja wnuczka, mojej córki córka, miała takie czerwone plamy na oczach, moja Martynka. Jak nie płakała, to nic nie było widać, jak ona płakała, to się stawało fioletowe. Moja mama nauczyła mnie, że trzeba po prostu zetrzeć rosę z trzech szyb.
- No nie mów!
- Trzy piątki, tak, już dużo takich rzeczy zrobiłam, trzy piątki i trzy szyby, rosą. Do nikogo nic nie mówić, tylko np. jedną szybę przetrzeć palcem i powiedzieć „jeden”. Iść do drugiej szyby, powiesz „dwa”. Idziesz do trzeciej szyby, powiesz „trzy”. Przyjdziesz, ścierasz i mówisz „Trzy, dwa, nic” i zginie. Trzy razy to trzeba zrobić i plamy znikną.
- Pierwszy raz słyszę.
I zniknęły, moja wnuczka nie ma nic na oczach. To takie stare przesądy. Wydaje mi się, że to pomaga. Nikomu nie zaszkodzi. Co może rosa z szyb zaszkodzić komuś na oczy?
Fragmenty relacji
